Người Tày Bắc Kạn bên cây đàn tính (Ảnh: Sưu tầm)
Nét đẹp áo dài Tày
Theo số liệu tìm hiểu dân số năm 2019, dân tộc Tày có hơn 1,85 triệu người, sinh sống hầu hết ở những tỉnh miền núi phía Bắc nước ta, là dân tộc thiểu số ( DTTS ) có số dân đông nhất. Văn hoá truyền thống cuội nguồn của người Tày có nhiều nét rực rỡ, trong đó có phục trang truyền thống lịch sử .Nếu phụ nữ người Dao, người Thái, người Chăm, người Mông … có phục trang khá cầu kỳ, nhiều sắc tố và chi tiết cụ thể thì phục trang của phụ nữ người Tày lại vô cùng đơn thuần. Đó là chiếc áo dài nhuộm chàm thuần tuý, không thêu bất kể hoạ tiết gì lên. Điều này như biểu lộ cho tính cách đơn giản và giản dị, đôn hậu của phụ nữ dân tộc Tày .
Tuỳ mỗi vùng sẽ có một số nét khác biệt về hình thức, nhưng cơ bản áo dài của phụ nữ Tày gồm 5 thân, cổ đứng cao 2cm. May áo dài Tày thường được may từ hai tay qua nách xuống dưới tà áo. Khó nhất là may đường vòng cổ và phần nẹp áo từ nách xuống đến eo. Áo mặc có gọn gàng, thanh thoát hay không phần nhiều nhờ đường lượn ở phần cổ và phần nẹp eo này. Khi mặc áo dài, phụ nữ Tày dùng thắt lưng bằng lụa quấn quanh eo, buộc và thả ra phía sau lưng. Các cô gái trẻ thường cuốn thắt lưng bằng lụa màu hồng hay xanh, đỏ, tím; người lớn tuổi dùng màu chàm, đen.
Chị Hoàng Thị Khuyên, dân tộc Tày ở Bắc Quang, Hà Giang cho biết : Trước đây, những bà, những mẹ thường khâu tay và làm mọi thứ bằng tay thủ công. Từ hái lá chàm về, ngâm với nước lã từ ba đến bốn ngày, pha vôi, lọc nước trong của tro nhà bếp hoà cùng với chàm, hãm màu bằng rượu sau đó mới nhuộm. Tuy nhiên lần nhuộm tiên phong chưa thể đem lại sắc tố chuẩn mà phải nhuộm thêm đôi ba lần nữa mới đem đến sắc tố vừa lòng .Chị Khuyên nói thêm, người con gái dân tộc Tày ai cũng phải biết khâu vá, thêu thùa. Cha mẹ thường dạy cho những cô gái trẻ về kỹ thuật khâu vá từ sớm để họ hoàn toàn có thể tự may cho mình chiếc áo dài vào độ tuổi 15 ( là đa phần ), để đến tuổi lấy chồng sẽ dùng chiếc áo dài đó mặc trong đám cưới của mình .
Các cô gái Tày Hà Giang trong trang phục truyền thống (Ảnh: Sưu tầm)
Câu chuyện bảo tồn trang phục truyền thống
Nếu như trước kia, các bà, các mẹ sử dụng áo dài thường xuyên thì ngày nay, quan niệm về văn hóa mặc của phụ nữ Tày cũng ít nhiều thay đổi, đặc biệt là với những cô gái trẻ, nhằm thích nghi với cuộc sống và giao tiếp.
Em Nông Diệu Băng, dân tộc Tày xã Kim Phú, TP. Tuyên Quang kể : Là người dân vùng lòng hồ thủy điện Tuyên Quang xuống tái định cư ở một xã của thành phố Tuyên Quang, nhiều năm qua, em thấy tại những đám cưới trong thôn, người trẻ tuổi thường mặc phục trang tân tiến. Chỉ nhiều lúc có một vài bà, mẹ mặc áo dài truyền thống cuội nguồn của dân tộc Tày trong đám cưới .Tương tự, bà Sầm Thị Thiện, dân tộc Tày tại huyện Cao Bình, tỉnh Cao Bằng cho biết : “ Bây giờ con cháu chúng tôi ít mặc phục trang truyền thống lịch sử lắm. Ở chợ bày bán nhiều bộ quần áo rời với vật liệu thoáng mát, sắc tố đẹp mắt lại tiện nghi nên chúng mua về mặc nhiều. Nhưng đó là trong đời sống hàng ngày, còn dịp liên hoan, cưới hỏi, hoạt động và sinh hoạt văn hoá … thì phụ nữ vẫn mặc phục trang dân tộc Tày ” .
Khi được hỏi thêm về sự cần thiết bảo tồn trang phục truyền thống, bà Thiện chia sẻ: Việc bảo tồn cần có sự phối hợp giữa người dân và chính quyền, tuy nhiên người dân mới là then chốt. Nếu trân trọng văn hoá dân tộc thì dù hàng ngày có lựa chọn những trang phục thoải mái, tiện lợi để sinh hoạt và lao động, thì trong những sự kiện quan trọng của dân tộc, bà con cũng sẽ không quên mặc trang phục truyền thống.
Còn với bà Ngô Thị Ngoan, người Tày ở Thượng Lâm, Na Hang lại có quan điểm : “ Là thế hệ đi trước, tôi luôn mong ước con cháu mình trân trọng văn hoá truyền thống lịch sử. Đặc biệt là ngôn từ và phục trang. Do vậy, mái ấm gia đình tôi ngay từ khi những con tập nói đã được dạy tiếng Tày song song với tiếng phổ thông. Gia đình vẫn may phục trang truyền thống cuội nguồn của dân tộc để mặc trong những dịp quan trọng ” .Trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên Báo Dân tộc và Phát triển, bà Nguyễn Thị Hải Nhung, Vụ trưởng Vụ Văn hoá Dân tộc ( Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch ) cho biết : Bối cảnh toàn thế giới hóa và hội nhập quốc tế đồng thời với cuộc “ cách mạng công nghiệp 4.0 ” đã và đang tác động ảnh hưởng mạnh đến nhiều vương quốc, nhiều nghành, trong đó có văn hóa truyền thống. Trang phục truyền thống cuội nguồn của 1 số ít dân tộc đã và đang biến dạng, mất gốc, biến hóa bằng những phục trang mới. Nếu không kịp thời bảo tồn và phát huy, trong thời hạn không xa, những phục trang truyền thống lịch sử DTTS sẽ mất đi, truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc khó tìm lại được .Trước tình hình đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 209 / QĐ-BVHTTDL, ngày 18/01/2019 phê duyệt Đề án “ Bảo tồn, phát huy phục trang truyền thống cuội nguồn những DTTS Nước Ta trong tiến trình lúc bấy giờ ”. Sự sinh ra của Đề án này là thiết yếu để bảo tồn phục trang truyền thống lịch sử của đồng bào DTTS nói riêng và của dân tộc Nước Ta nói chung .
Source: http://thoitrangviet247.com
Category: Áo
