PHÂN TÍCH CÔNG THỨC MÁU (Dòng hồng cầu)

I. Các thông số trong xét dòng HC

Máy xét nghiêm tại bệnh viện đọc được những thông số kỹ thuật như sau :

1. Số lượng hồng cầu: ký hiệu HC, là số lượng hồng cầu có trong một đơn vị thể tích máu, đơn vị tính bằng (số lượng HC/lít)

2. Huyết sắc tố: hay gọi là nồng độ hemoglobin trong máu, thường được ký hiệu bằng Hb, đơn vị tính bằng (g/l).

3. Hematocrit: hay dung tích hồng cầu là phần trăm thể tích của tế bào máu chủ yếu là hồng cầu trên đơn vị thể tích máu. Ký hiệu là Hct, đơn vị tính (l/l)

4. Các chỉ số hồng cầu:

• MCV (Mean Corpuscular  Volume) – thể tích trung bình hồng cầu, đơn vị là femtolit (1 fl = 10-10 lít). Công thức tính:

Bởi vì công thức trên tử số là Hct, mà Hct quyết định hành động bởi size HC nên MCV được cho phép phân biệt những loại thiếu máu tương quan đến kích cỡ HC :- Thiếu máu hồng cầu nhỏ : khi MCV < 80 fl- Thiếu máu hồng cầu đẳng bào : khi 80 fl < MCV < 100 fl- Thiếu máu hồng cầu to : khi MCV > 100 fl

• MCH (Mean Corpuscular Hemoglobine) – số lượng hemoglobin trung bình trong một hồng cầu, đơn vị thường dùng là picogram (1 pg = 10-12g). Công thức tính:  

Bởi vì công thức trên tử số là Hb, mà nồng độ Hb quyết định hành động sắc tố HC nên MCH được cho phép phân loại thiếu máu tương quan đến sắc tố HC :- Thiếu máu đẳng sắc : khi MCH 28-32 pg- Thiếu máu nhược sắc : khi MCH < 28 pg- Thiếu máu ưu sắc : khi MCH > 32 pg

• MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration) – nồng độ hemoglobin trung bình trong một hồng cầu, đơn vị tính là (g/l).  Công thức tính:

Tương tự MCH, MCHC được cho phép phân biệt thiếu máu tương quan đến sắc tố HC :- Thiếu máu đẳng sắc : khi MCHC 32-36 g / dl- Thiếu máu nhược sắc : khi MCHC < 32 g / l- Thiếu máu ưu sắc : khi MCHC > 36 g / l

II. Biện luận thiếu máu:

Thiếu máu khi nồng độ Hb thấp hơn :

• 130g/dl ở nam giới.
• 120g/dl ở nữ giới.
• 110g/dl ở người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em

Để dễ thực hành thực tế lâm sàng cần chú ý những đổi khác sau :

Do đó để đơn thuần phân loại thiếu máu, trong thực hành thực tế lâm sàng tất cả chúng ta chỉ dựa vào MCV trừ những trường hợp riêng biệt. Nếu :- MCV < 80 fl : thiếu máu HC nhỏ- MCV > 100 fl : thiếu máu HC to .- MCV : 80-100 : thiếu máu HC thông thường .

          1. Thiếu máu HC nhỏ.

Như đã nói trên, thiếu máu HC nhỏ thường kèm theo nhược sắc. Thiếu máu HC nhỏ do hầu hết những nguyên do là giảm tổng hợp Hb. Chúng ta biết rằng :

Do đó thiếu máu HC nhỏ do những nhóm nguyên do chính như sau :1.1. Thiếu sắt ( Fe ) :a ) Có thể khung hình thiếu sắt thật sự do thiếu phân phối, do khung hình tăng nhu yếu sắt như có thai, trẻ nhỏ mới lớn, do chảy máu mạn tính như : giun chỉ, rong kinh, loét hay ung thư đường tiêu hóa …b ) Cũng hoàn toàn có thể tổng lượng sắt khung hình không giảm, nhưng HC không sử dụng được sắt trong những trường hợp bệnh viêm nhiễm mạn tính làm sắt bị giữ lại trong đại thực bào và tủy xương .Để phân biệt hai nhóm nguyên do trên cần làm thêm 02 xét nghiệm là Fe huyết thanh và Ferretin ( sắt dự trữ ) .- Trường hợp a : Fe huyết thanh giảm, Ferretin giảm .- Trường hợp b : Fe huyết thanh giảm, Ferretin tăng .1.2. Giảm tổng hợp Protoporphyrin : còn gọi là thiếu máu nguyên bào sắt hay Sideroblastic amenia. Nguyên nhân thường do ngộ độc chì, nghiện rượu, thiếu vitamin B6 …1.3. Giảm tổng hợp Globin : bệnh Thalassemia, nếu khiếm khuyết tổng hợp chuổi α thì gọi là α Thalassemia, nếu khiếm khuyết tổng hợp chuổi β thì gọi là βThalassemia .

          2. Thiếu máu HC to:

Thường do thiếu acid folic ( Vitamin B9 ) và Vitamin B12. Vitamin B12 có nhiều trong thức ăn động vật hoang dã và thực vật nên thường sự thiếu xảy ra không do cung ứng mà do rối loạn hấp thu như thiếu máu bất sản do tổn thương tế bào thành dạ dày, bệnh Crohn .Tương tự Vitamin B9 cũng có nhiều trong động thực vật nên chỉ thiếu xảy ra khi mang thai, nghiện rượu, rối loạn tiêu hóa …

          3. Thiếu máu HC bình thường:

Các nhóm nguyên do thường gặp nhất là chảy máu cấp, tán huyết, suy tủy, hồng cầu không bình thường …

Tóm lại: Bản thân các xét nghiệm công thức máu dòng hồng cầu không đủ cơ sở kết luận nguyên nhân thiếu máu. Nhưng nó cung cấp thông tin cơ bản cho việc sử dụng các xét nghiệm tiếp theo truy tìm nguyên nhân một cách hiệu quả.

Bùi Văn Dủ

Source: http://thoitrangviet247.com
Category: Blog thời trang