Mỹ Lương công chúa (Bà chúa Nhất, con gái vua Dục Đức, chị vua Thành Thái) và 2 nữ hầu. Ảnh: W.Robeert Moore, 1930.
Bạn đang đọc: Áo dài dành riêng cho các ông hoàng bà chúa
Thường thì mỗi phủ đệ đều có tên gọi riêng, dựa theo tước phong, mỹ danh của gia chủ phủ đệ do nhà vua ban tặng. Tên của phủ thường là tên địa phương mà vị hoàng tử ấy được vua phong tước như : Tùng Thiện vương phủ … Còn tên của những đệ trạch thường gọi theo mỹ danh của vị công chúa được nhà vua phong tặng như : An Thường công chúa đệ … Ban đầu những phủ đệ đều tọa lạc trong kinh thành Huế, về sau nó được vận động và di chuyển ra bên ngoài kinh thành với quy hoạch tập trung chuyên sâu vào những vùng Gia Hội – Chợ Dinh, Phủ Cam, Vĩ Dạ, Kim Long, Dương Xuân. Phủ đệ chính là nơi lan tỏa lối sống, phong thái, phục trang áo dài cung đình đến với dân gian và theo chiều ngược lại. Tại phủ đệ, áo dài của những hoàng tử, công chúa vừa là một phần trong lễ phục, vừa là y phục thường ngày. Theo sử sách triều Nguyễn, sau khi thống nhất quốc gia, lập nên vương triều nhà Nguyễn, vua Gia Long đã giao Bộ Lễ trưng tập những nghệ nhân tài năng về cắt may, thêu thùa, trang trí phục trang trong cả nước về kinh đô Huế để ship hàng cho việc phong cách thiết kế, trang trí phục trang cho triều đình, trong đó có những hoàng tử, công chúa. Đồng thời triều Nguyễn cũng đưa ra những pháp luật đơn cử về sắc tố, hình tượng trang trí, vật liệu cho những loại phục trang tương ứng với tước vị của những hoàng tử công chúa được nhà vua ân phong. 
Mệ Bông, con gái Mỹ Lương công chúa. Ảnh: W.Robeert Moore, 1930 Theo Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, năm 1816, vua Gia Long lao lý phẩm phục của hoàng thái tử như sau : “ Áo bào dùng áo bào con rồng cuộn sắc đỏ thẫm. Xiêm thêu con rồng 5 móng ”. Còn thường triều “ Áo xiêm, bổ tử đều nền bằng vàng, thêu rồng 5 móng ”. Đối với hoàng tử, vua Gia Long lao lý “ áo bào dùng áo bào con mãng cổ vòng tròn, màu đỏ thẫm. Xiêm thêu rồng 4 móng … Mũ áo thường triều cũng như của hoàng thái tử, duy bổ tử thêm 4 móng ”.
Năm 1807, vua Gia Long quy định ban cấp cho công chúa một “áo sa sợi đỏ dệt bông tròn con phượng nhật bình”. Năm 1808, vua lại quy định cấp “một áo bào con gái sắc đỏ, dệt chim loan phượng”.
Đến năm Minh Mạng thứ 5 ( 1824 ), triều đình chuẩn cấp cho công chúa “ 1 cái áo bào bằng một đoạn đậu 8 sợi tơ bóng, có hoa màu đỏ. 1 cái xiêm bằng đoạn đậu 8 sợi tơ thêu bông tròn hình chim phượng 5 màu lẫn kim tuyến bạch ” … Theo ông Trần Văn Dũng, những thông tin quý giá trên cho thấy, phục trang của những ông hoàng bà chúa cũng là một kiểu áo dài đã được cung đình hóa, quý tộc hóa. Triều Nguyễn có những pháp luật độc lạ về áo dài dành riêng cho những ông hoàng bà chúa và con cháu của họ so với người hầu và thường dân để khẳng định chắc chắn vị thế cao quý của những người mang dòng máu hoàng gia. Những pháp luật này dựa trên những tiêu chuẩn như : vật liệu vải, sắc tố, cách may, họa tiết trang trí. Áo dài là áo năm thân, vì khổ vải hẹp, vạt trước và vạt sau đều phải “ nối sống ”, may ghép 2 thân vải với nhau ; ngoài những còn có 1 thân vải ngắn may nối với vạt sau, gọi là vạt con. Khi mặc áo, vạt con nằm khuất dưới vạt áo trước. Áo dài của những hoàng tử, công chúa thường may bằng sa, lĩnh, gấm, vóc, thêu hình chim phượng, chim loan ; vạt dưới thêu văn sóng nước, hoa lá, tản vân bằng chỉ kim tuyến. Áo dài của những ông hoàng bà chúa sống trong phủ đệ được phong cách thiết kế cắt may, hoàn thành xong một phần bằng nguyên vật liệu trong nước như tơ, lụa, gấm, sa, kim tuyến, khuy ( vàng, bạc, đồng, hổ phách, mã não … ) chỉ thêu, chỉ may. Các làng nghề tơ tằm dệt lụa nổi tiếng ở nước ta hàng năm phải cung ứng hàng chục nghìn tấm vải, sa, gấm … những loại ship hàng việc may phục trang áo dài cung đình triều Nguyễn. 
Mệ Bông và phu quân trong ngày cưới.
Bên cạnh đó, các loại vải lụa dùng để may trang phục mũ mão cho vua chúa, hoàng thân quốc thích đều là hàng cao cấp, do triều đình đặt mua ở Trung Hoa. Các vua Minh Mạng, Gia Long thường sai sứ thần sang Trung Hoa mua gấm đoạn về để cung đốn cho nhu cầu trang phục của hoàng gia.
Ông Trần Văn Dũng cũng cho biết chính nhờ những pháp luật khắt khe về áo dài của triều Nguyễn mà thời nay tất cả chúng ta có được những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật độc lạ, xứng danh là di sản thời trang rực rỡ của một triều đại vang bóng một thời. Trải qua những thăng trầm cùng thế cuộc, lúc bấy giờ những chiếc áo dài của những ông hoàng bà chúa sống trong khoảng trống kiến trúc của phủ đệ xưa còn lại rất quý và hiếm. Những chiếc áo này đều là những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ, là vật chứng sôi động giúp tất cả chúng ta hiểu hơn về trình độ kinh nghiệm tay nghề của những nghệ nhân xưa .
Source: https://thoitrangviet247.com
Category: Áo
