(Thethaovanhoa.vn) – Việc vận trên mình bộ áo dài nam 5 thân – bộ y phục truyền thống của Việt Nam – tưởng như đã nâng tầm vóc người đàn ông lên vài phần. Tuy vậy chưa đủ, áo dài 5 thân nam vẫn còn cần đến chiếc khăn đội đầu. Vì phạm vi giới hạn nghiên cứu, tác giả chỉ tập trung vào cách “đội đầu” của người dân tộc Kinh (Việt).
Đi tìm ‘Quốc phục nam’ truyền thống (kỳ 2): Áo dài nam đang bị hiểu lệch chuẩn ra sao?
“ Chia sẻ thêm về những họa tiết trên áo, NTK Đức Hùng cho hay : Trên thân áo được thêu những hình cánh én và những chú vẹt đủ sắc tố, điều này sẽ làm cho phong cách thiết kế thêm phần tươi tắn. Bên cạnh đó, dáng áo suông ôm gọn và được phong cách thiết kế theo kiểu truyền thống lịch sử, bên trong phối cùng quần Jean và quần âu tạo sự năng động, thân thiện với những người trẻ ” .
Nếu như căn cứ vào 2 cách truyền thống – nam đội khăn xếp, nữ đội khăn vành vấn tóc và khăn vuông đội đầu, ra ngoài – cách thức này dường như cố định trong suốt thế kỷ 20, tất nhiên không kể đến những kiểu thức hiện đại, có đôi phần thái quá, lố lăng như hiện nay.
Thực tế thì trước thế kỷ 20, đàn ông không hẳn đội khăn xếp như sau này. Trong những bản vẽ của người phương Tây ở Nước Ta từ thế kỷ 17, đàn ông Việt nhiều lúc vấn khăn thành một búi lớn như cái mũ của người Ấn Độ. Binh lính trong quân đội Tây Sơn, mặc quần lửng qua đầu gối tí chút, áo dài quá hông và vấn khăn đầu lớn như vậy .
Hàng ngày, đàn ông ở nhà thường búi tó củ hành, do tổng thể không cắt tóc. Tóc được búi thấp về phía sau gáy như một củ hành Tây lớn, khi đội khăn họ búi cao hơn lên phía đỉnh đầu. Những bức tượng võ sĩ trong lăng mộ thế kỷ 18 cho thấy do tóc họ quá dày, búi tó lớn nên phải đội những chiếc mũ thuôn về phía sau gáy như một quả dưa hấu. Đàn ông nào cũng có 2 tấm vải dài có khi đến hàng chục thước ( 1 thước = 40 cm ), khổ vải hẹp bằng một khuỷu tay, một cái để đóng khố, một cái để đóng khăn đầu và gọi rõ là đóng khăn hay khăn đóng .
Từ khăn lượt, khăn vấn (khăn quấn)…
Sang trọng, cầu kỳ thì vấn khăn. Xuề xòa thì quấn khăn. Khổ vải thông thường là 10cm – 12cm, gấp đều hai bên mép vải lại, còn 5 – 6cm, được là phẳng thành nếp. Độ dài của khăn vấn thường từ 5 – 6m. Chất liệu được dệt từ tơ tằm – lụa tơ tằm (nhiễu có độ nhám bám vào tóc).
Gọi là khăn lượt vì vật liệu thường là loại vải lượt. Có thể được sửa chữa thay thế bằng loại vải mềm khác như nhiễu màu “ tím tam giang ” ( Phá Tam Giang ở Huế quy tụ 3 con sông lớn. Khi chiều xuống, những vạt nắng sau cuối khuất dạng đổ lên mặt nước một màu tím sẫm – tím tam giang ) .
Khăn của vua Bảo Đại. Ảnh Tư liệu
Có 2 cách vấn khăn : Một cách vấn hình chữ NHÂN ( 人 ). Trên Youtube “ Cách tự quấn khăn khi mặc áo dài truyền thống lịch sử của phái mạnh ”, nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Bình, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đình Làng Việt đã hướng dẫn cách vấn khăn rất chuyên nghiệp và bài bản. Nay chỉ xin lạm bàn đôi chút về chữ NHÂN – NGƯỜI .Người và con vật khác nhau cơ bản ở hành vi có ý thức ( được giáo dục ) nhờ lao động, ngôn từ và tư duy mang tính xã hội. Đầu – vỏ não – trung khu thần kinh – chứa những hành vi mang tính Người ( CHÂN – THIỆN – MỸ ). Khi vấn khăn hình chữ NHÂN trên đầu, tổ tiên tất cả chúng ta đã ngầm muốn truyền đạt thông điệp ấy đến muôn đời con cháu .
Để vấn được chữ NHÂN (人), tấm vải nhiễu, vải lượt phải được bắt đầu từ phía trên của tai trái. Đầu khăn có thể bắt đầu đặt từ thùy chẩm (điểm nhô cao nhất) sau gáy, vắt cao khăn lên trước trán (điểm nhô cao nhất của trán) để khi quấn được một vòng rưỡi sẽ gặp giao điểm vắt chéo giống hình chữ NHÂN. Khâu tạo hình khăn rất quan trọng vì nó tôn trang cho khuôn mặt thêm vuông vức, lộ ra vầng trán rộng thanh tú, thông minh sáng sủa. Mỗi nếp khăn cách nhau từ 5 – 7 li (0,5 – 0,7cm) và dừng lại ở 7 nếp – con số lẻ tượng trưng cho số dương (người Việt rất trọng Âm – Dương, Ngũ hành). Mỗi nếp khăn phía trước trán được đưa lên cao bao nhiêu thì phía sau gáy nếp khăn được hạ thấp xuống cổ bấy nhiêu để tạo nên sự cân xứng trước sau, ôm sát vào đầu cho chắc khỏe, vững chãi.
Cách vấn khăn thứ 2 theo hình chữ NHẤT ( – ), có cách gọi khác là hình lưỡi con trai ( ao, hồ, sông ). Về hình tượng, chữ NHẤT tượng trưng cho sự chân thành, cương trực của đấng đàn ông. Thanh niên trẻ ưa dùng cách vấn này vì cách vấn đơn thuần hơn, đặt tấm vải ở đằng sau gáy phía tai phải hay tai trái không còn là yếu tố cần phải chú ý quan tâm nữa vì hình chữ NHẤT, chỉ cần xếp ngang từ phần đỉnh điểm nhất của trán, song song với hai mắt, mày là được. Các nếp cũng xếp cách đều giống cách vấn khăn hình chữ NHÂN .
Dù vậy, vấn khăn hình chữ NHÂN hay chữ NHẤT cũng đều khá cầu kỳ, tốn thời hạn và buộc phải ngồi trước gương để vấn sao cho đều nếp lên xuống uyển chuyển. Soi gương có 2 tầng nghĩa. Ở tầng nghĩa thứ nhất chỉ chú trọng đến phần hình thức cân đối của chiếc khăn đội đầu nhưng ở tầng nghĩa thứ hai lại bao hàm cốt cách, nhân phẩm, đạo đức của người đang vận lên mình bộ y phục truyền thống cuội nguồn này. Y phục xứng với kỳ đức chính là ở điểm soi gương này đây .
Nhóm Đình Làng Việt với áo dài tại Lễ hội văn hóa dân gian trong đời sống đương đại, được tổ chức từ 13-17/12/2019 tại vườn hoa Lý Thái Tổ, Hà Nội
Tới chiếc khăn đóng sẵn và chuyện buồn về “áo the, khăn xếp”
Source: https://thoitrangviet247.com
Category: Áo
