Áo Nhật Bình là một trong những cổ phục Việt Nam xuất hiện từ khá lâu đời và gắn bó suốt chiều dài lịch sử Việt Nam. Ngoài giá trị thẩm mỹ, theo ghi chép của các nhà sử học, áo Nhật Bình mang trong mình rất nhiều ý nghĩa văn hóa và giá trị lịch sử. Trong bài viết này hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về nguồn gốc xuất xứ, các giá trị ẩn chứa trong mẫu trang phục Việt xưa này nhé!
Nguồn gốc lịch sử và tên gọi của áo Nhật Bình
Theo nhiều ghi chép lịch sử dân tộc nguồn gốc của áo Nhật Bình là từ áo Phi Phong của Minh Triều trong lịch sử dân tộc Trung Quốc. Mẫu áo Phi Phong này được triều Nguyễn phát triển lên thành dạng áo Đối Khâm Phi Phong. Áo này có phần cổ phong cách thiết kế dạng hình chữ nhật to bản, 2 vạt được cố định và thắt chặt lại bằng dây buộc. Khi mặc hoàn hảo phần trước ngực vừa hay ghép lại thành 1 hình chữ nhật vì vậy mới lấy tên là Nhật Bình để đặt cho mẫu áo này .
Áo Nhật Bình khởi đầu được sử dụng làm Triều phục cho nữ nhân trong triều. Tuy nhiên, chỉ có những người có cấp bậc cao quý như Hoàng Hậu, Công Chúa, Phi tần mới được mặc .
Đặc điểm của áo Nhật Bình
Áo Nhật Bình tuy được thiết kế lại theo nguyên mẫu của áo Phi Phong Minh Triều thế nhưng, giữa 2 mẫu áo này vẫn có nhiều sự khác biệt. Điều này vừa thể hiện được tinh thần sáng tạo và tự tôn dân tộc. Đồng thời, khắc họa rõ nét những đặc điểm văn hóa của người Việt. Minh chứng rõ nhất chính là ở hoa văn và cách bài trí, hòa phối họa tiết, màu sắc của áo. Cụ thể:
Về hoa văn
Trên 1 số ít bức họa còn lưu lại cho thấy, những đồ án hoa văn in trên áo Nhật Bình đa phần có dạng hình tròn trụ khép kín. Bên trong hình tròn trụ được thêu hình ảnh phượng ổ, loan ổ. Các hoa văn phụ phong phú và đa dạng hơn. Thông thường sẽ sử dụng những hình ảnh mang hàm ý tốt đẹp, cát tường như ý như thêu chữ Phúc, chữ Thọ bằng chỉ vàng, chỉ đỏ, thêu hoa lá, bát bửu, hoặc thủy ba ( sóng nước ) .
Sự sắp xếp hoa văn
Các hoa văn này còn được biến hóa và sắp xếp dựa vào cấp bậc, vai vế của người mặc. Vì thế, khi nhìn vào phần hoa văn hoàn toàn có thể xác lập được cấp bậc, vị thế và danh phận của người đó. Tuy nhiên, so với áo Nhật Bình của Hoàng Hậu thì quy định này không được vận dụng .
Ngoài hoa văn, dựa vào màu sắc áo cũng hoàn toàn có thể phân biệt được cấp bậc của người mặc. Điển hình như áo Nhật Bình cho Hoàng Hậu sẽ có màu vàng, màu cam ; Áo Nhật Bình của Công Chúa sẽ là sắc đỏ. Màu sắc của áo sẽ được làm dựa theo phẩm cấp của chồng .
Phụ kiện đi kèm
Áo Nhật Bình thường sẽ được mặc kèm theo những phụ kiện. Thường thấy nhất chính là những chiếc cúc áo nạm vàng hoặc được làm từ ngọc, đá quý. Phần dưới cổ tay của áo lại được trang trí thêm 2 dải dây dài thả lỏng gọi là dải thùy lưu .
Vào thời Gia Long, phụ kiện đi kèm sẽ có thêm Kim ước so với bậc Hậu phi. Thời Thiệu Trị, Kim ước này được sửa chữa thay thế bằng Kim phượng. Phần phụ kiện này cũng được biến hóa nhiều theo thời hạn. Đến thời Nguyễn Mạt, phụ kiện đi kèm với áo Nhật Bình là khăn vành .
Áo Nhật Bình thời vua Đồng Khánh
Càng về sau áo Nhật Bình càng có nhiều biến hóa, đa phần hướng tới sự tối giản. Một số bức ảnh lưu lại cho thấy áo Nhật Bình từ thời vua Đồng Khánh trở về sau được tĩnh lược đi rất nhiều chi tiết cụ thể, phụ kiện. Áo Nhật Bình lúc này sẽ được mặc với quần ống có màu tuyết bạch, đầu vấn khăn to bản. Màu sắc của khăn vấn hoàn toàn có thể đổi khác theo cấp bậc tương tự như như trước .
Áo Nhật Bình phân theo thứ bậc
Như đã nói ở trên áo Nhật Bình là 1 triều phục. Chính do đó, trong cách mặc áo sẽ có sự phân loại thứ bậc. Thứ bậc này thường địa thế căn cứ vào phẩm cấp của chồng hoặc vị thế của người đó trong triều. “ Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ ” có ghi chép về áo Nhật Bình phân theo thứ bậc như sau :
Áo Nhật Bình của Hoàng Hậu
Áo Nhật Bình của cấp Hậu sẽ được làm bằng chất liệu sa sợi vàng quý giá. Trên áo thêu 20 hoa văn hình rồng, phượng, trĩ, loan. Phụ kiện đi kèm gồm
- Cửu long kim ước phát: 2 chiếc.
- Cửu phượng kim ước phát: 1 chiếc.
- Trâm phượng: 8 chiếc đều làm bằng vàng.
Đối với áo thường phục mặc hàng ngày sẽ được làm bằng vật liệu tơ Bát ti trắng. Trên áo thêu hoa văn rồng phượng .
Áo Nhật Bình của Công Chúa
Đối với cấp bậc Công Chúa áo sẽ được may bằng vật liệu sợi sa. Màu sắc chính dành cho cấp bậc này là màu đỏ. Trên áo sẽ được thêu hoa văn phượng ổ. Khi mặc sẽ đi kèm cùng những món phụ kiện như :
- Thất Phượng Kim ước phát: 1 chiếc.
- Trâm hoa: 12 cây.
Áo Nhật Bình dành cho cung tần
Đối với cung tần áo Nhật Bình sẽ có những độc lạ sau :
Cung tần nhị giai: Áo làm bằng vải sa, màu xích đào. Trên áo sẽ được thêu hoa văn hình loan. Đối với thường phục sẽ được làm bằng tơ Bát ti và giữ nguyên hoa văn loan ổ. Phụ kiện đi kèm gồm
- Ngũ phượng Kim ước phát: 1 chiếc.
- Trâm hoa: 10 cây.
Cung tần tam giai: Áo được làm với chất liệu và thêu hoa văn tương tự như cung tần nhị giai. Tuy nhiên, màu sắc sẽ được chuyển thành màu tím. Phụ kiện gồm:
- Tam phương Kim ước phát: 1 chiếc.
- Trâm hoa: 8 cây.
Cung tần tứ giai: Áo được làm bằng sợi sa, đối với thường phục sẽ được may bằng tơ Bát ti trắng. Phần màu sắc sẽ chuyển sang màu tím nhạt với hoa văn hình loa. Phụ kiện đi kèm gồm:
- Phượng kim ước: 1 chiếc.
- Trâm cài: 8 cây.
Ý nghĩa lịch sử, văn hóa của áo Nhật Bình
Bên cạnh kiến trúc, phục trang cũng là một trong những di sản biểu lộ rõ nhất tiến trình đổi khác của lịch sử dân tộc. Có thể thuận tiện nhận thấy điều này trải qua những ghi chép của những nhà sử học về phẩm phục triều nghi. Có thể thấy phục trang của người Việt trong những đời Lý – Trần – Lê – Nguyễn đều có nhiều nét tương đương với những triều đại của Nước Trung Hoa là Hán – Đường – Tống – Nguyên .
Tuy nhiên, đây là một sự học hỏi văn hóa và có cải cách sáng tạo chứ không phải là bê nguyên mẫu. Đồng thời, biểu hiện này cũng là một trong những nét đặc sắc riêng cho thấy sự tiến bộ trong nghệ thuật thiết kế phục trang của Đại Việt ta.
Xem thêm: Gửi quần áo đi Mỹ
Sau khi triều Nguyễn kết thúc, áo Nhật Bình trở thành một di sản văn hóa truyền thống và được giới quý tộc mặc vào những dịp lễ lớn, dịp đặc biệt quan trọng trọng đại như lễ cưới ví dụ điển hình. Rất nhiều cô dâu xứ Huế đã lựa chọn mẫu áo Nhật Bình này để khoác lên mình trong ngày vui lớn của đời mình .
Hiện nay, với trào lưu hoài cổ, phục hưng văn hóa truyền thống Việt, áo Nhật Bình ngày càng được nhiều bạn trẻ biết đến. Sự Open trở lại của áo Nhật Bình cho thấy sức sống vĩnh cửu và niềm tự hào, sự thương mến của hậu bối so với nền văn hóa truyền thống cổ của người Việt .
Trên đây là bài viết giới thiệu về nguồn gốc xuất xứ, tên gọi, các đặc điểm và giá trị văn hóa, lịch sử của áo Nhật Bình. Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích đối với bạn đọc. Theo dõi website của chúng tôi để được cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!
Source: thoitrangviet247.com
Category: Áo
