 Phóng to |
| PGS.TS Lĩnh đang thuyết trình tại buổi nghiệm thu đề tài. Trên bảng là các gam màu khác nhau, được nhuộm từ các loại lá cây, phế thải nông nghiệp |
10 năm điều tra và nghiên cứu
Con đường đến với nghiên cứu và điều tra này của PGS Lĩnh mở màn từ năm 1996 khi bà được 1 số ít tổ chức triển khai phi chính phủ mời tham gia vào dự án Bất Động Sản giúp dân tộc thiểu số nâng cao độ bền màu sắc của thổ cẩm .
Có một thực tiễn là rất ít chất nhuộm tự nhiên được sử dụng để nhuộm những loại vải lúc bấy giờ, kể cả tơ tằm. Đối với đồng bào thiểu số cũng vậy, họ thường dùng chất nhuộm tổng hợp, nếu dùng chất nhuộm tự nhiên thì đa phần là trong cây chàm .
Là chuyên gia hoá nhuộm, trong quá trình tham gia dự án, PGS Lĩnh đã phát hiện trong thiên nhiên có sẵn các nguồn nguyên liệu làm chất nhuộm, vậy tại sao cứ phải dùng chất nhuộm tổng hợp, gây ô nhiễm môi trường?
Bạn đang đọc: Nhuộm vải bằng chất màu tự nhiên
Thế là hai năm sau, bà xin ĐK đề tài khai thác sử dụng những chất nhuộm màu tự nhiên để nhuộm vải bông, lanh và tơ tằm. Trong phòng thí nghiệm, PGS Lĩnh đã sử dụng lá bàng, lá tre, lá thiên lý, lá xà cừ, lá găng, ngải cứu, lá bạch đàn, lá chè, lá hồng xiêm, vỏ cây xà cừ … để nhuộm vải sợi bông, lanh và vải tơ tằm .
Ban đầu, bà làm bằng giải pháp bằng tay thủ công : nấu lá lên để lấy dung dịch màu trong lá rồi nhúng vải vào nhuộm. Trong dung dịch màu có bổ trợ một số ít chất làm tăng năng lực lên màu, đều màu, bền màu sắc và tạo ra những ánh màu, gam màu khác nhau .
Sở dĩ PGS Lĩnh dùng chiêu thức tách chiết dịch màu là vì hai nguyên do. Thứ nhất, nếu tách chất màu trong lá rồi chế thành thuốc nhuộm tinh khiết thì sẽ rất tốn kém. Thứ hai, trong dung dịch màu có nhiều tạp chất và những tạp chất này góp thêm phần tạo ra những gam màu trầm, tự nhiên mà không hề có được nếu dùng thuốc nhuộm tổng hợp. Dung dịch màu được tận dụng tối đa vì nước tiên phong sẽ được dùng để nhuộm màu đậm, những nước còn lại sẽ cho những gam màu nhạt hơn .
Quy trình công nghệ hoàn chỉnh
 Phóng to |
| Vải tơ tằm nhuộm bằng chất màu chiết từ lá chè. Chúng có những gam màu khác nhau, từ đậm tới nhạt |
Theo thời gian, PGS Lĩnh đã phát triển được ý tưởng về công nghệ, vừa tách dịch màu, vừa nhuộm vải trên thiết bị công nghiệp với số lượng lớn. Nguyên liệu sau khi thu gom được đưa vào bộ phận phụ trợ bên cạnh máy nhuộm để chiết dung dịch màu. Sau đó, dung dịch được đưa trực tiếp vào máy nhuộm để nhuộm vải như phương pháp nhuộm thông thường.
Theo thời hạn, PGS Lĩnh đã tăng trưởng được sáng tạo độc đáo về công nghệ tiên tiến, vừa tách dịch màu, vừa nhuộm vải trên thiết bị công nghiệp với số lượng lớn. Nguyên liệu sau khi thu gom được đưa vào bộ phận phụ trợ bên cạnh máy nhuộm để chiết dung dịch màu. Sau đó, dung dịch được đưa trực tiếp vào máy nhuộm để nhuộm vải như giải pháp nhuộm thường thì .PGS Lĩnh cho biết lá chè già ( bị vứt bỏ trên những nông trường chè ), hạt lương nho ( hạt cà ri sẵn có trong miền Nam ), lá hồng xiêm và lá bàng là những nguồn nguyên vật liệu dồi dào nhất, hoàn toàn có thể được sử dụng trong sản xuất. Mỗi loại hoàn toàn có thể tạo ra 5 gam màu khác nhau, từ đậm tới nhạt. Còn nếu phối những gam màu của những loại lá này với nhau thì sẽ tạo ra nhiều gam màu độc lạ hơn nữa .
Kết quả nghiên cứu và thử nghiệm cũng khẳng định các màu tự nhiên này đặc biệt thích hợp với vải tơ tằm. Một phát hiện thú vị nữa trong quá trình nghiên cứu là lá chè có khả năng kháng nhàu cho lụa tơ tằm trong khi lá bàng và bạch đàn làm tăng khả năng kháng khuẩn cho sản phẩm.
Một số khách quốc tế đã tìm tới PGS Lĩnh hỏi mua vải tơ tằm được nhuộm bằng chất màu tự nhiên này tuy nhiên bà chưa thể phân phối do không có vốn để tiến hành sản xuất .
Trăn trở duy nhất của nhà khoa học tận tâm này là tìm được người cộng tác để ứng dụng hiệu quả nghiên cứu và điều tra vào sản xuất quy mô lớn, vừa giảm thiểu ô nhiễm thiên nhiên và môi trường, vừa tạo ra loại sản phẩm có tính sinh thái xanh cao, góp thêm phần xoá đói giảm nghèo cho nông dân .
Đã có một số ít người tìm đến hỏi về công nghệ tiên tiến nhuộm độc lạ này và PGS Lĩnh không ngần ngại bật mý tuyệt kỹ. Thế nhưng, sau đó bà không nghe tin gì về họ. Tiếc ư ? Hoàn toàn không vì so với PGS Lĩnh, niềm hạnh phúc lớn nhất là tác dụng điều tra và nghiên cứu được ứng dụng vào đời sống .
