Sự trở lại ngoạn mục của áo dài ngũ thân

Áo dài, khăn đóng tưởng như dần bị quên lãng. Rất may, với mong muốn gìn giữ văn hóa, di sản Việt, rất nhiều nhà thiết kế đã “hồi sinh” áo dài ngũ thân vừa cổ truyền nhưng mang dáng dấp hiện đại được giới trẻ đón nhận nồng hậu.

Chiếc áo ngũ thân mang đạo lý làm người

Theo Lê Quý Đôn trong “ Phủ biên tạp lục ” thì Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát là người có công khai sáng và định hình cho chiếc áo dài Nước Ta ở xứ Đàng Trong ( để phân biệt với phục trang của những khách trú người Tàu ). Áo ngũ thân lập lĩnh là một loại phục trang truyền thống cuội nguồn của người Nước Ta, sinh ra năm 1744, sau cải cách phục trang đàng trong của chúa Nguyễn Phúc Khoát.

Áo cho nam có cổ cao, thẳng và vuông tượng trưng cho sự chính trực của người quân tử. Áo có 5 nút làm bằng kim loại, ngọc, gỗ,… chứ không phải bằng vải như xường xám Trung Quốc. Áo có ngũ thân tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu, một thân con (nhỏ nhất, nằm trong) tượng trưng cho mình (người mặc). Tà áo không bó sát người mà rộng, càng xuống càng xòe ra.  Áo luôn có 5 nút cài thể hiện đạo lý làm người của người Việt Nam là Nhân – Lễ – Nghĩa – Trí – Tín.

“ Y phục xứng với kỳ đức ” lại hàm chứa những bài học kinh nghiệm về nhân cách, về văn hóa truyền thống ứng xử giữa con người với con người. Thông điệp ý nghĩa của 5 thân áo : “ Hai thân trước tượng trưng cho cha mẹ đẻ ra mình ; hai thân sau tượng trưng cho cha mẹ đẻ ra vợ mình ; thân bên trong là thân con của mình và mình phải giữ đạo hiếu với “ tứ thân phụ mẫu ” ; 5 chiếc khuy áo gửi gắm thông điệp về ngũ thường ( nhân, lễ, nghĩa, trí, tín ) ; khăn vấn hình chữ nhân, chữ nhất trên đầu với hình tượng coi trọng tính Người, lòng cương trực, thẳng thắn, nhất tâm của người đàn ông … vẫn là hình tượng về văn hóa truyền thống ( văn là đẹp, hóa là trở thành đẹp ), về giá trị nhân văn và lối sống hùng vĩ. Nhà văn hóa Hữu Ngọc từng chứng minh và khẳng định : “ Văn hóa là cái còn lại sau khi mọi thứ đã bị mất đi ”. Vậy nên, người có am hiểu về chiếc áo dài ngũ thân này thì mới biết cách mặc và ứng xử với nó thế nào cho vừa văn minh, nhã nhặn. Áo mặc thường sắc tố nhã nhặn, không có diềm cổ, diềm tay áo, thường được mặc kèm một chiếc áo lót trắng để làm nền cho áo ngoài, bộc lộ sự thật sạch ở bên trong. Thể hiện ý niệm truyền thống cuội nguồn xinh xắn của người Việt : cái gì đẹp thì nên giấu vào trong. Chiếc áo dài dành cho nam cũng có hai vạt dài quá gối, cài nút bên phải, thường được may bằng những loại vải gấm ( dành cho giới thượng lưu ), còn giới trung lưu thường may bằng vật liệu sa, the mỏng dính, bên trong phải mặc thêm bộ bà ba trắng ; còn giới tầm trung thì … tùy cơ ứng biến. Đàn ông mặc áo dài phải kèm theo chiếc khăn đóng đội đầu mới đủ lệ bộ. Màu sắc của chiếc áo dài đàn ông, trừ áo gấm, cũng chỉ số lượng giới hạn ở những màu : đen, trắng, xanh lam. Chiếc khăn xếp thường thường là màu đen, hoàn toàn có thể được thay thế sửa chữa bằng chiếc khăn quấn bằng nhiễu, chiếc quần ta bằng vải, hay lụa trắng ; sau cuối, là đôi giầy Gia Định bằng da láng màu đen. Thời xưa, áo dài nam được sử dụng hầu hết những những tầng lớp trong xã hội, từ những vị chức sắc cho đến người dân thường ; từ ông thầy đồ làng cho đến những cậu học trò nhỏ tuổi. Áo dài nam được sử dụng nhiều thế kỷ. Ngay đến thế kỷ XX, những ông vua sau cuối của triều Nguyễn, từ Hàm Nghi đến Bảo Đại cũng vẫn sử dụng khăn đóng áo dài. Ngoài ra, phục trang khăn đóng áo dài của phái mạnh được sống sót gần như một thứ quốc phục vào thời chính phủ nước nhà Bảo Ðại và Ngô Ðình Diệm thời kỳ cầm quyền cũng mặc khăn đóng áo dài mỗi khi tiếp khách quốc tế. Cố GS Trần Văn Khê sinh thời từng kể : “ Áo dài là quốc phục của Nước Ta. Hình ảnh chiếc áo dài cũng đã trở thành hình tượng của Nước Ta trong lòng bè bạn những nước. Tôi thích mặc áo dài vì hình thức không riêng gì tương thích trong việc trình diễn âm nhạc dân tộc bản địa mà mặc bộ phục trang đó còn chứng tỏ mình đang tham gia một tiệc tùng quan trọng … ”. Nhưng có lẽ rằng, 20-30 năm trở về đây, rất ít người có tâm lý cố GS. Trần Văn Khê. Qua thời hạn, phái mạnh Nước Ta dần ít sử dụng áo dài, khăn đóng, thay vào đó là những phục trang quần âu, áo sơ mi, veston mỗi khi có sự kiện quan trọng hay đi ra đường. Áo dài, khăn đóng dần bị quên lãng. Nam giới thời @ ngày càng chuộng mặc áo dài ngũ thân trong những ngày Lễ, Tết, kỷ niệm …

Cách đây 4-5 năm, ngành văn hóa tổ chức hội thảo lấy ý kiến về quốc phục, lễ phục Ở nội dung lễ phục dành cho nữ giới, 100% các đại biểu đều nhất trí chọn áo dài hiện tại làm nguyên gốc sáng tạo. Ngược lại, ở nội dung lễ phục dành cho nam giới, có 12% ý kiến đề nghị nên sử dụng âu phục complet. 24% ý kiến chỉ đưa ra những đề xuất chung chung không cụ thể.

Đặc biệt, chỉ 3 % quan điểm ưng ý với việc sử dụng bộ áo dài phái mạnh làm lễ phục Nhà nước. Đây là một tác dụng đáng kinh ngạc, bởi phát biểu trên tiếp thị quảng cáo trước đó, nhiều nhà điều tra và nghiên cứu văn hóa truyền thống – lịch sử vẻ vang đã lên tiếng ủng hộ mẫu lễ phục này. Nhất là khi, áo dài nam được sử dụng tại Hội nghị cấp cao APEC 2006 ( với sự tham gia của 1 số ít nguyên thủ vương quốc trên quốc tế ).

Giới trẻ hào hứng đón nhận

Tháng 9/2020, Sở Văn hóa – Thể thao Thừa Thiên – Huế đã tiến hành việc mặc áo dài trong ngày thứ hai đầu mỗi tháng cho toàn thể cán bộ công chức, người lao động của sở này. Đây là ngày tổ chức triển khai lễ chào cờ tập trung chuyên sâu tích hợp giao ban đơn vị chức năng và khuyến mãi hoa chúc mừng sinh nhật những thành viên có sinh nhật trong tháng. Sở Văn hóa – thể thao Thừa Thiên – Huế chỉ tiến hành việc mặc áo dài hầu hết cho cán bộ, nhân viên cấp dưới thao tác ở bộ phận văn phòng, hành chính, những người đa phần thao tác ở cơ quan. Còn với lực lượng nhân viên cấp dưới thao tác ở hiện trường, lái xe … thì không vận dụng. Nữ mặc áo dài màu tím đặc trưng có họa tiết hoa sen. Nam mặc áo dài ngũ thân có màu xanh đậm, quần trắng. Thậm chí, họ còn mang tấm thẻ bài mô phỏng theo kiểu xưa với 4 chữ nho là “ Nguyên Phong Chấp Sự ”, tức là giữ gìn phong tục xưa. Việc nam – nữ cán bộ, công chức Sở Văn hóa – Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế mặc áo dài đi làm đã được dư luận quan tâm và đưa ra nhiều quan điểm bàn luận sôi sục trên những phương tiện thông tin đại chúng cũng như mạng xã hội. Hầu hết những quan điểm đều đống ý việc bảo tồn văn hóa truyền thống của tỉnh Thừa Thiên – Huế và mong ước cách bảo tồn di sản cha ông này được lan tỏa tới nhiều tỉnh thành, ngành, nghề khác. Tại tiệc tùng văn hóa truyền thống dân gian trong đời sống đương đại diễn ra tại Vườn hoa Lý Thái Tổ ( Hoàn Kiếm, TP. Hà Nội ) vào tháng 9/2020, nhóm Đình làng Việt tổ chức triển khai quầy bán hàng tọa lạc áo dài nam truyền thống lịch sử. Nhiều hoạt động giải trí được tổ chức triển khai như giao lưu về áo dài nam truyền thống cuội nguồn, lịch sử vẻ vang, đặc thù, truyền thống văn hóa truyền thống của áo dài ngũ thân phái mạnh. CLB trình làng về cách may, mặc, những yếu tố bảo tồn và phát huy phục trang này. “ Tại khoảng trống này, chúng tôi cũng nghênh tiếp những vị khách chăm sóc đến phục trang áo dài nam, giúp mọi người mặc thử, quấn khăn và trao đổi những yếu tố tương quan đến áo dài. Đặc biệt là việc tư vấn khu vực may, đo để mọi người hoàn toàn có thể may cho mình những phục trang áo dài nam đúng chuẩn truyền thống cuội nguồn ” – họa sỹ Nguyễn Đức Bình san sẻ. Anh Nguyễn Đức Lộc ( nhóm Đình Làng Việt ) san sẻ sự sáng sủa thế hệ trẻ với tâm ý cởi mở hơn sẽ tiếp đón chiếc áo dài nam truyền thống cuội nguồn nồng nhiệt hơn những thế hệ cha ông.

Trong mấy năm nay, việc giới trẻ yêu thích và mặc áo ngũ thân – tiền thân của áo dài sau này – ngày càng phổ biến. Họ sinh hoạt, trao đổi kiến thức trên các hội nhóm, fanpage như Vietnam Centre, Thiên Nam Lịch đại Hậu phi, Đình làng Việt, Đại Việt Cổ Phong; những nơi may trang phục có Ỷ Vân Hiên, Hoa Niên, Great Vietnam…

Người trẻ mặc áo ngũ thân trong những dịp lễ tết trong những khoảng trống quen thuộc như mái ấm gia đình, điểm đi dạo văn hóa truyền thống. Đặc biệt, giới nghệ sĩ đã mặc áo ngũ thân qua những sự kiện văn hóa truyền thống, qua những bộ phim ảnh, bộ ảnh, album ca nhạc. Tiến sĩ khảo cổ học Nguyễn Việt cho rằng, ngoài những nhà phong cách thiết kế chắt lọc tinh hoa truyền thống Việt, những cơ quan chức năng, tiếp thị quảng cáo cần tăng cường tuyên truyền, tôn vinh áo dài nam. Có vậy, không riêng gì áo dài nữ mà áo dài nam sẽ sớm trở thành quốc phục, lễ phục vào một ngày không xa. Để áo dài nam trở thành quốc phục, lễ phục, rất nhiều quan điểm cho rằng những nhà phong cách thiết kế thời trang nên nâng cấp cải tiến áo dài nam. Quốc phục phải có hơi hướng đương đại, không riêng gì đơn thuần mang tính dân tộc bản địa. Khi đã là quốc phục thì từ người 18 tuổi đến 80 tuổi đều thích được mặc. Do vậy, nếu muốn trở thành quốc phục, lễ phục, những nhà phong cách thiết kế thời trang cần biến hóa áo dài nam vẫn giữ được truyền thống lịch sử nhưng tiện lợi hơn.

Source: https://thoitrangviet247.com
Category: Áo